کارمندان باانگیزه و خشنود؛ سرمایه ی ارزشمند یک سازمان

مقدمه:

کسب و کارها در راه رسیدن به اهداف خود منابع گوناگونی را به کار می­ گیرند، منابع انسانی، منابع مالی، زمان، تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری و بسیاری منابع دیگر. در این میان، کارکنان سازمان یا همان منابع انسانی، قطعاً مهمترین منبع در راه رسیدن کسب و کارها به اهداف هستند.

نکته­ ای که موضوع این نوشتار است این است که منابع انسانی دارای نیازها و خواسته­ هایی انسانی هستند که صاحبان کسب وکارها در گونه ­های مختلف کسب وکار، برای استفاده بهتر و کارآمدتر از کارکنان سازمان  خود باید در اندیشه برآورده کردن این نیازها باشند. برآورده ساختن این نیازها انگیزه یا محرکی است که موجب ایجاد تمایل به انجام کار در کارکنان می­شود. در این مقاله تعدادی از دلایل بی انگیزگی و نیز چند راهکار برای ایجاد و تقویت انگیزه در کارکنان پیشنهاد خواهیم داد.

تعریف انگیزه چیست؟

استیفن پی رابینز صاحب کتاب «مبانی رفتار سازمانی» می گوید: انگيزه، چرايي رفتار است.

میل به کوشش فراوان در جهت تامین اهداف سازمان به گونه­ ای که این تلاش در جهت ارضای برخی از نیازهای فردي سوق داده شود. یعنی منابع انسانی یک کسب و کار، هيچ رفتاري را انجام نمي ­دهند مگر اینکه انگيزه ­اي يا نيازي محرک آن رفتار باشد.

چگونه انگيزه را خلق و مدیریت کنیم؟

 نكته­ ی اصلي در این بحث اين است كه بدانيم چه چیزهایی كاركنان را بر می ­انگیزاند. بدون شک، وعده و وعيد مديران بخودی خود این کارکرد را ندارد و در واقع لازم است محيطي فراهم شود که در آن انگیزه تأمین و تقويت ‌شود. اما، چگونه می­ توانیم به بهترین شکل ممکن مشکل را پیدا کنیم؟

مشکل یابی با مشارکت کارکنان:

اگر در کسب و کار خود با فقدان یا کاهش انگیزه­ در کارکنان مواجه شویم نتیجه منطقی آن ایجاد کندی و وقفه در رسیدن به اهداف خواهد بود. پس وقوف مدیران بر روش­های از بین بردن این کاستی به آنها این امکان را می دهد که به شکل مناسب­تری به مدیریت منابع انسانی بپردازند و کسب و کار خود را سرشار از انرژی و انگیزه به سوی اهداف هدایت نمایند.

یک راهکار عملیاتی و خیلی مفید برای اینکه مدیران کسب و کارها به خوبی بتوانند مشكلات حوزه­ ی منابع انسانی از جمله مشکلات انگیزشی را شناسایی کنند، کمک گرفتن از خود کارکنان است. زیرا آنها خودشان بهتر از هر شخص دیگری مي‌دانند چه مشكلاتي وجود دارد و گاه حتی راه حل‌هايي را هم مي‌شناسند. مديران مي‌توانند از كاركنان در بیان علل اصلي مشكلات انگیزشی خود و نیز ارائه پيشنهاد و راه حل‌ برای بهبود اوضاع استفاده کنند.

البته براي آماده سازي افراد جهت صحبت کردن یک راه موثر این است که مدیر به آنها اطمینان بدهد که مي‌داند با برخي مسايل نامطلوب مواجهند و او پیشقدم شده که به آنها كمك کند، اما به شرط همراهی خود آنها.

در این مسیر، جلب اعتماد کارکنان نسبت به امانتداری و محرمانه دانستن صحبت ها از سوی مدیر یا نمایندگان او نیز باید مدنظر قرار گیرد.

انتخاب این شیوه از طرف مدیر کسب و کار باید جایگزین شیوه­ ی مشکل­ یابی از روي حدس و گمان شود. حدس و گمان، نتیجه ای جز ناکامی در شناسایی مشکلات و ریشه های آنها ندارد. بدین ترتیب نه مشکل درست شناسایی خواهد شد، نه راه­ حل مناسبی برای آن پیدا می شود.

راه­های ایجاد و افزایش انگیزه در منابع انسانی:

پس از آنکه مشکل را به کمک خود کارکنان یا نمایندگان آنها شناختیم، باید راه­ حل­هایی برای غلبه بر این مشکل به کار بگیریم. در ادامه تعدادی از راهکارهای موثر در این خصوص را بر خواهیم شمرد و البته ذکر این نکته لازم است که انتخاب راهکار مناسب، خیلی وابسته به شرایط و اقتضائات کسب و کار، ابعاد آن، نوع کسب و کار و نیز خود مشکل انگیزشی است.

1-احساس اعتماد به نفس

فقدان اعتماد به نفس زماني رخ مي‌دهد كه انتظارات مدیر از سطح عملكرد کارکنان غيرواقعي بوده، حجم كارهای واگذارشده به طور غیر عادی زياد باشند و کارکنان آموزش کافی ندیده باشند. اگر كارمندي اقرار می­ کند که «اگر همه چيز خوب پيش برود، گمان مي‌كنم كه احتمالاً از عهده كار بربیايم» نشانه­ ای است از این كه كارمند ما مشكل اعتماد به نفس دارد. و چون به این باور رسیده كه نمي‌تواند كاری را انجام دهد، بخصوص اگر مدیر شرایط ابراز این موضوع را فراهم نکرده باشد، همیشه دنبال فرصتی است که از كار خود کم بگذارد و يا در مواقعی آن كار را با دودلي انجام ‌دهد.

مدير مي‌تواند به هر یک از کارکنانش کاری را واگذار کند که ذاتاً توانایی و تمایل به انجام بهینه آن را دارد و به این روش در او ایجاد انگیزه کند.

2- احساس اطمينان در محیط کار

زماني كه كاركنان بر اين باور باشند كه پاداش‌ها و دريافتی‌هايشان متناسب با عملكردشان نيست، با يك مانع انگيزشي مواجهند: آنها به سازمان و به مدیر خود بی اطمینان می شوند.

آنها با رفتار و گفتارشان احساس خود را بيان مي‌‌كنند. اما، چه می توان کرد؟

برقراری تناسب بین پاداش و عملكرد كاركنان برخي اوقات تبعات نامساعدي را در پي دارد. ارائه پاداش به عملکرد بالا آسان است، ولي دريغ كردن پاداش یا اعمال جریمه برای کاركناني كه ضعيف عمل مي‌كنند، اغلب با ایجاد نارضایتی همراه است.

بخصوص زماني كه اين افراد، سر ناسازگاری داشته باشند. یا وقتی آنان علی­رغم عملکرد ضعیف، كاركناني وفادار، فداكار و سخت كوش باشند. پس باید به این نکته مهم توجه کنیم که موجبات نارضایتی بیشتر را فراهم نسازیم. و از شیوه هایی بهتر استفاده کنیم. مثلا با سوق دادن روند به سمت دریافت پاداش بیشتر در ازای عملکرد بهتر، موضوع را به درستی مدیریت کنیم.

3- احساس رضايتمندی

وقتی كاركنان به هر دلیل از نتايجي كه به دست مي‌آورند احساس رضايت نکنند. معقول و منطقي نيست كه بدون به دست آوردن خواسته هایشان، باز هم سخت كار كنند. باید دقت کرد آنچه یک فرد را راضی نگه می ­دارد، لزوماً براي فردي ديگر ارضا كننده نیست. برخي كاركنان كارهاي معين و ثابت را ترجيح مي‌دهند، در حالي كه عده‌اي ديگر با تنوع كاري ارضاء مي‌شوند. در این بخش بعضی از ابزارهای ایجاد حس رضایتمندی را معرفی می­ کنم.

3-1- پاداش مالی: اعطای پاداش نقدی آن هم به شکل مناسب و عادلانه در جای خود یکی از موثرترین راه های ایجاد و تقویت انگیزه است.

3-2- اغنای شغلی: گاهی لازم است از اول تا آخر یک کار به عهده یک کارمند گذاشته شود بطوری که کارمندان، نتیجه­ ی کار خود را مشاهده نمایند. این کار باعث افزایش حس اهمیت و اعتباربخشی به کار کارمند می شود.

3-3- حذف یکنواختی کار: حذف یکنواختی کار ، احساس سستی و بی اهمیتی را از بین می برد و شخص به خاطر احساس خوبی که از کار به او دست می دهد، باانگیزه و انرژی فراوان به کار می پردازد.

3-4- ایجاد گردش شغلی: اگر شرایطی فراهم سازیمکه کارکنان ما بتوانند شغل های مختلف مرتبط با هم و از یک جنس را تجربه کنند و در آن مهارت ولو نسبی کسب کنند، کارکنان ما با مشاغل بیشتری آشنا شده و در کار خود از تنوع و گوناگونی بالاتری برخوردار می شوند و بدینوسیله انگیزه کار در آنان تقویت می شود.

3-5- ساعت کار تعدیل شده: منظور از تعدیل در ساعت کار کاهش زمان الزام کار کارکنان برای نگهداشت کارکنان ارزشمند، وفادار و دلسوز است. گاهی کارکنان ما با مشکلاتی مواجهند که ناچار باید زمانهایی از ساعت کار خود را به حل آن مشکلات تخصیص بدهند. با لحاظ شروطی می­ توان این امکان را برای شان فراهم کرد که با برخورداری از ساعات فراغت بیشتر در آن مقطع زمانی، نسبت به حل مشکلات خود اقدام کرده و پس از آن با انگیزه ­ای افزون به کار خود مشغول شوند.

3-6-مشارکت دادن در کار: کارکنان رده های مختلف سازمان می­ توانند در تصمیم­ گیری­ های حوزه­ ی کاری خود مشارکت داده شوند. آنها احتمالاً، با توجه به تخصص و تجربه ای که درباره شغل خود دارند، قادرند تصمیم هایی برای افزایش بهره وری بگیرند. اشتراک مساعی، نشانه­ ی قدرشناسی مدیر از کارکنان است و بنابراین منجر به انگیزش می شود.

3-7- التزام به عدالت محوری: طبق «اصل برابری» که از اصول نهادین مدیریت منابع انسانی است، کارکنان سازمان کوشش­ها و پاداش­های خود را در وهله ­ی اول با کوشش­ ها و پاداش­های دیگران برای کار مشابه و در وهله­ ی دوم با انرژی و زمان صرف کرده­ شان برای کار محوله مقایسه می کنند. به عبارت بهتر داده­ های خود به سازمان (تجربه، تحصیل، کوشش) را با ستاده ­هایشان از سازمان (حقوق، مزایا و پاداش) و همین موارد را با اشخاص دیگری که در سازمان کار می ­کنند مقایسه می­ کنند. اشراف مدیر به این موضوع و در نظر گرفتن تبعات ناشی از چنین مقایسه­ ای اهمیت پایبندی به عدالت از سوی آنها را در رابطه با انگیزش روشن می کند. بهتر است مدیر همواره پاسخ مناسبی برای سوالات مربوط به این مقایسه­ ها داشته باشد.

سخن پایانی:

شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان و فراهم نمودن زمینه های رشد و شکوفایی و به فعلیت درآوردن آن استعدادها، همسو کردن انگیزه و تمایلات درونی افراد با اهداف سازمان، از وظایف خطیر مدیران کسب و کار است.

راهکارهایی که در این نوشتار ارائه گردید کامل، جامع یا همیشگی و همه­ جایی نیستند، فنون پیشنهادی نتیجه­ ی مطالعات و تجربیات چند ساله­ ی نویسنده در حوزه­ ی مشاوره به سازمانها و کسب و کارها است. طبیعی است صاحبان اندیشه و تجربه در رده های بالای مدیریت کسب و کارها، از مشکلات انگیزشی کارکنان سازمان خود آگاهی دارند و به فراخور نیاز می­ توانند از بین راهکارهای عرضه شده مناسب­ ترین راهکارها را انتخاب نموده و با اتخاذ شیوه­ های مناسب اجرای آنها بر مشکلات انگیزشی کارکنان خود فائق گردند.

این مقاله را برای بخش کسب و کار ماهنامه ی «موفقیت» نوشته ام که در شماره ی بهمن ماه 1400 به چاپ رسیده است.

شما که حتما به انگیزش و ارتقاء  فروشندگان خود اهمیت می دهید،

برای ارتقاء تیم فروش با «گروه مشاوره، آموزش و تحقیقات بازار خوشه چین» تماس بگیرید.